ฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองเชียงใหม่

โรคหลอดเลือดสมองเป็นอีกหนึ่งโรคที่พบได้บ่อยที่ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตของผู้ป่วย โดยโรคนี้มีชื่อเรียกอื่นได้อีกทั้ง cerebrovascular accident, cerebrovascular disease หรือ cerebral infarct หลังจากเกิดโรคนี้ ส่วนที่สำคัญที่สุดคือการฟื้นตัวของส่วนที่บาดเจ็บของสมอง โดยการฟื้นฟูอย่างเหมาะสมจะสามารถช่วยให้เซลล์สมองเกิดการเรียนรู้ ฟื้นตัว และสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตให้กลับมาดีอีกครั้ง

สมองจะสามารถกลับมาฟื้นตัวได้อีกครั้งหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมองหรือไม่?

หลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง บริเวณนั้นจะขาดเลือดไปเลี้ยงอย่างถาวร ทำให้เซลล์สมองถูกทำลาย แต่เซลล์รอบข้างจะยังสามารถทำงานได้ เพื่อซ่อมแซมและฟื้นตัวอีกครั้ง และนี่คือสาเหตุหนึ่งที่การฟื้นฟูจะสามารถช่วยให้เซลล์สมองยังคงทำงานได้ หรือที่เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า neuroplasticity

การฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองใช้เวลานานเท่าไหร่?

ระยะเวลาฟื้นฟูขึ้นอยู่กับชนิด (เส้นเลือดตีบ หรือแตก) และความรุนแรงของโรค รวมถึงตำแหน่งที่เกิดโรค โดยการฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองนี้ จะได้ผลดีที่สุดเมื่อเริ่มฟื้นฟูเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ เพื่อกระตุ้นและส่งเสริมการทำงานของเซลล์สมอง

ส่วนการฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองอย่างเข้มข้น เหมาะสมในช่วง 1 ถึง 3 เดือนแรก หลังเกิดโรค และยังคงต้องฝึกต่อเนื่องในเดือนถัดมา เพื่อการพัฒนาทางการเคลื่อนไหว ความคิด ความจำที่มีประสิทธิภาพ

โดย 6 ถึง 8 สัปดาห์แรกเป็นช่วงสำคัญและเป็นช่วงเหมาะสมสำหรับการฟื้นฟูอย่างเข้มข้น ในระยะดังกล่าวนี้ ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้ารับการฝึกสมรรถภาพและฟื้นฟู โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญรวมถึงทีมนักกายภาพบำบัดและกิจกรรมบำบัด
เมื่อพูดถึงการทำกายภาพและกิจกรรมบำบัดเพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด ควรทำ 3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยช่วงสามเดือนแรกหลังเกิดโรค ผู้ป่วยจะมีการพัฒนาได้ไวอย่างเห็นได้ชัด เนื่องจากเซลล์ประสาทเริ่มปรับเปลี่ยนและสร้างใหม่

การฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองประกอบไปด้วยอะไรบ้าง?

รายละเอียดของโปรแกรมการฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองนี้จะต้องออกแบบให้เหมาะสมและเฉพาะเจางจงกับผู้ป่วยแต่ละราย ขึ้นอยู่กับอาการ ความรุนแรงของโรค โดยโปรแกรมนี้จะถูกออกแบบโดยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ นักกายภาพบำบัด และนักกิจกรรมบำบัด รวมถึงการทำกิจกรรมอื่นๆเพิ่มเติม

โปรแกรมการรักษานี้ จะมีการปรับให้เหมาะสมกับลักษณะของผู้ป่วยแต่ละคน รวมถึงอาการด้วย ในช่วงที่ทำการบำบัดรักษาผู้ป่วย

สิ่งที่สำคัญของการรักษาคือการรวมกันระหว่างการทำกายภาพบำบัดและการให้ยาฟื้นฟูสภาพเซลล์สมอง ที่จะช่วยเสมือนสารอาหารที่ 2 จะเสริมพลังของสมองให้ดีขึ้น นอกจากนี้โปรแกรมอาจรวมถึงการกระตุ้นด้วยคลื่นไฟฟ้าด้วย

และสิ่งที่สำคัญที่สุด คือการประสานงานและการวางแผนให้ไปสู่จุดหมายในการฟื้นฟูมากที่สุด โดนอาศัยการทำงานของแพทย์ นักกายภาพบำบัด นักกิจกรรมบำบัดและตัวผู้ป่วยด้วยกัน

อะไรคือการรักษาฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมอง?

รายละเอียดการรักษา ประกอบด้วย

การฝึกการเคลื่อนไหวทางกาย

• ฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ รวมถึงการเคลื่อนไหว ทั้งการเคลื่อนไหวแบบออกแรงเองหรือมีนักกายภาพบำบัดช่วย เพื่อพัฒนาและกระตุ้นให้กล้ามเนื้อมีความแข็งแรง จนถึงสามารถเดินได้โดยใช้และไม่ใช้เครื่องช่วยเดิน
• ฝึกการเคลื่อนไหวแบบละเอียด เช่นการใช้มือ เขียนหนังสือ รับประทานอาหารได้ด้วยตนเอง โดยคำแนะนำของนักกิจกรรมบำบัด

การฝึกการรับรู้ความรู้สึก

• ฝึกการรับความรู้ความรู้สึก เพื่อลดอาการชา หรือการรับความรู้สึกที่ผิดแปลกไป ให้สามารถกลับมาดีอีกครั้ง เป็นการใช้วิธีพิเศษในการกระตุ้นเส้นประสาทและเซลล์ประสาทรับความรู้สึกให้กลับมารับรู้สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการชาตามส่วนต่างๆของร่างกาย 

การฝึกพูด

• อาการของโรคที่มีปัญหาทางการพูดและภาษาหรือที่เรียกว่า aphasia หรือ dysarthria สามารถพบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง อย่างไรก็ตาม โรค aphasia สามารถแบ่งได้อีกหลายชนิด ซึ่งการฝึกก็จะแตกต่างกันออกไป โดยนักกิจกรรมบำบัดจะเป็นผู้ประเมินและให้การรักษา อาทิเช่น constraint-induced language therapy หรือ melodic intonation therapy

อาการหลงลืมและการฝึกความคิดความจำ

• ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการหลงลืม และนำไปสู่โรคอัลไซเมอร์ ซึ่งการฝึกความคิดความเข้าใจ เป็นหัวใจสำคัญของการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โดยการกระตุ้นที่เรียกว่า Cognitive training method จะกระตุ้นความทรงจำให้กลับมามากที่สุด

ควรเริ่มฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองเมื่อไหร่?

โปรแกรมฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองควรเริ่มไวที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยอาการของผู้ป่วยต้องอยู่ในระดับที่คงที่และไม่อันตราย หากระดับความรุนแรงน้อยถึงปานกลาง การฟื้นฟูสามารถเริ่มได้ใน 3-5วันหลังเกิดโรค
และหากระดับความรุนแรงสูง การฟื้นฟูควรเริ่มตั้งแต่ 1 สัปดาห์แรกของการเกิดโรค

การทำโปรแกรมฟื้นฟูสมองแบบผู้ป่วยนอกดีอย่างไร?

เราอาจจะคิดว่าการทำกายภาพบำบัดแบบนอนโรงพยาบาลเป็นสิ่งที่ดี แต่ในความเป็นจริงแล้ว การฝึกแบบผู้ป่วยนอกแบบไป-กลับ จะให้ผลในการฟื้นฟูที่มีสภาพเหมือนการใช้ชีวิตปกติมากกว่า โดยการทำกายภาพบำบัดแบบผู้ป่วยนอก มีหลักฐานทางการแพทย์ว่า ฟื้นฟูได้มีประสิทธิภาพ ลดความอัตราการเสียชีวิต และฟื้้นฟูสภาพจิตใจ ปราศจากความเครียดได้

ใครที่เหมาะสมจะเข้ารับการรักษาด้วยโปรแกรมฟื้นฟูนี้?

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทุกรายที่มีปัญหาเกี่ยวกับการทำงานของสมองและ ปัญหาการเคลื่อนไหวร่างกาย ควรเข้ารับการรักษานี้ โดยปัญหาของผู้ป่วยแต่ละคนจะแตกต่างและทีมงานของชีวาแคร์ จะช่วยฟื้นฟูสมองให้ทุกท่านที่มีปัญหาหลอดเลือดด้วย

ทีมฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองของชีวาแคร์นี้ประกอบไปด้วยใครบ้าง?

ได้แก่ ทีมแพทย์ทางระบบประสาทและสมองผู้เชี่ยวชาญ นักกายภาพบำบัดและนักกิจกรรมบำบัด
เพื่อประโยชน์สูงสุดที่ผู้ป่วยจะได้รับจากการรักษา ทีมเรามีการประสานงาน วางแผน ออกแบบโปรแกรม รักษา รวมถึงติดตามผลร่วมกัน โดยการรักษาสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามความเหมาะสมและความสามารถของผู้ป่วย เพื่อให้การรักษานี้เกิดผลดีที่สุดแก่ผู้ป่วยและครอบครัว